Gnome 2
Η πρώτη σταθερή έκδοση του Gnome 2 κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2002. Το Gnome 2 ήταν στην ουσία ένα ξανα-γράψιμο του παλιότερου Gnome 1 στην έκδοση 2 της βιβλιοθήκης γραφικών GTK, αλλά με το πέρασμα των χρόνων εξελίχθηκε και εμπλουτίστηκε με αρκετές νέες δυνατότητες και χαρακτηριστικά. Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός περιβάλλοντος εργασίας βασισμένου στο Gnome2 είναι η επιφάνεια εργασίας, οι πίνακες εφαρμογών (panels) και ο διαχειριστής παραθύρων. Το περιβάλλον εργασίας συμπληρώνει η πλούσια συλλογή βασικών εφαρμογών και βοηθημάτων του gnome όπως ο Ναυτίλος για την περιήγηση και διαχείριση αρχείων, το Τερματικό gnome, εφαρμογές για την επεξεργασία ρυθμίσεων εμφάνισης και λειτουργικότητας του gnome και του λειτουργικού συστήματος και άλλες εφαρμογές για διάφορες χρήσεις (π.χ. pidgin, gimp, totem κλπ). Το συνηθισμένο στήσιμο περιλαμβάνει δύο πίνακες εφαρμογών έναν πάνω και έναν κάτω.Στην αριστερή πλευρά του πάνω πίνακα εφαρμογών βρίσκονται τα 3 βασικά πτυσσόμενα μενού που παρέχουν πρόσβαση στις εφαρμογές, τα αρχεία του χρήστη και τις ρυθμίσεις του gnome και του λειτουργικού. Το μενού Εφαρμογές περιέχει ταξινομημένες σε υπομενού τις εγκατεστημένες εφαρμογές, το μενού Τοποθεσίες μας οδηγεί στα αρχεία και τις συσκευές αποθήκευσης του υπολογιστή, αλλά και απομακρυσμένων τοποθεσιών, ενώ το μενού Σύστημα περιέχει εφαρμογές για την επεξεργασία των προτιμήσεων του χρήστη και των ρυθμίσεων του συστήματος. Δεξιά από τα μενού υπάρχει χώρος για προσθήκη συντομεύσεων προς τις εφαρμογές που χρησιμοποιούμε πιο συχνά έτσι ώστε να μην χρειάζεται να τις αναζητούμε κάθε φορά στα μενού. Στη δεξιά πλευρά του πάνω πίνακα βρίσκονται κάποιες μικροεφαρμογές που προσφέρουν λειτουργίες σχετικές με τον ενεργό χρήστη όπως σύνδεση σε διάφορα κοινωνικά δίκτυα και αλλαγή χρήστη, αποσύνδεση ή τερματισμό λειτουργίας του υπολογιστή. Λίγο πιο αριστερά βλέπουμε το ρολόι και την περιοχή ειδοποίησης όπου εμφανίζονται εικονίδια και ειδοποιήσεις ενεργών εφαρμογών (π.χ. εναλλαγή πληκτρολογίου, εικονίδια εφαρμογών που εκτελούνται στο παρασκήνιο, ρυθμιστής έντασης ήχου).
Στον κάτω πίνακα βρίσκει κανείς αριστερά το πλήκτρο εμφάνισης της επιφάνειας εργασίας που κρύβει όλα τα παράθυρα, ακολουθούμενο από τη λίστα παραθύρων που περιλαμβάνει ένα κουμπί για κάθε ένα από τα ενεργά παράθυρα. Η κύρια χρήση των κουμπιών αυτών είναι η επαναφορά στο προσκήνιο ενός παραθύρου που είτε είναι κρυμμένο πίσω από κάποια άλλα παράθυρα, είτε έχει ελαχιστοποιηθεί ώστε να μην είναι ορατό. Στη δεξιά άκρη του κάτω πίνακα βρίσκεται η εφαρμογή εναλλαγής χώρων εργασίας έτσι ώστε να οργανώνουμε καλύτερα τα παράθυρά μας και να μην τα στοιβάζουμε όλα σε ένα χώρο, και ο κάδος απορριμάτων.
Στους πίνακες εφαρμογών μπορούν να προστεθούν ακόμα διάφορα εφαρμογίδια (applets) από μια πλούσια συλλογή που διαθέτει το gnome.
Τα παράθυρα των εφαρμογών αποτελούνται συνήθως από τη γραμμή τίτλου στο πάνω μέρος με τα κουμπιά κλεισίματος, ελαχιστοποίησης και μεγιστοποίησης στο δεξί ή αριστερό μέρος, το μενού της εφαρμογής ακριβώς από κάτω και το περίγραμμα του παραθύρου. Το μενού της εφαρμογής παρέχει πρόσβαση στις λειτουργίες της εφαρμογής μέσα από πτυσσόμενα μενού και υπο-μενού. Τα παράθυρα μπορούν από τα αντίστοιχα κουμπιά της γραμμής τίτλου να μεγιστοποιούνται καταλαμβάνοντας όλο το χώρο μεταξύ των δύο πινάκων, να ελαχιστοποιούνται έτσι ώστε να μην είναι ορατά, να επαναφέρονται μετά από ελαχιστοποίηση πατώντας το αντίστοιχο κουμπί στη λίστα παραθύρων, να αλλάζουν μέγεθος και θέση μέσα στο χώρο εργασίας τραβώντας τα από τη γραμμή τίτλου ή από τις άκρες του περιγράμματός τους, και να μεταφέρονται από ένα χώρο εργασίας σε ένα άλλο.
Τέλος η επιφάνεια εργασίας μπορεί να κοσμείται από μια εικόνα ως ταπετσαρία και να φιλοξενεί αρχεία και συντομεύσεις.
Gnome 3
Το Gnome3 αποτελεί το επόμενο βήμα εξέλιξης του περιβάλλοντος gnome. Στο Gnome3 οι πίνακες εφαρμογών (gnome-panel) αντικαθίστανται από το νέο gnome shell, το οποίο ελέγχει την επιφάνεια εργασίας με τη χρήση compositing και ενσωματώνει τον διαχειριστή παραθύρων Mutter. Το compositing παρέχει καλαίσθητα επιταχυμένα εφέ κίνησης και 3D στην αλληλεπίδραση με τον υπολογιστή. Το μεγαλύτερο μέρος του gnome3 είναι γραμμένο στην βιβλιοθήκη γραφικών Clutter, αλλά παραμένει πλήρως συμβατό με την GTK2 και τις εφαρμογές του gnome2. Έτσι κάποιος μπορεί να χρησιμοποιεί τις ίδιες εφαρμογές και βοηθήματα που είχε συνηθίσει στο gnome2 κάτω από το περιβάλλον του gnome3. Το περιβάλλον του gnome3 αποτελείται από δύο “όψεις”, την βασική επιφάνεια εργασίας και την όψη “Δραστηριότητες”.Στο πάνω μέρος και των δύο όψεων βρίσκεται ένα πάνελ που μοιάζει με τον πίνακα εφαρμογών του gnome2, αλλά είναι αρκετά πιο λιτό. Στο αριστερό μέρος του βρίσκεται ο σύνδεσμος “Δραστηριότητες” που χρησιμοποιείται για την εναλλαγή μεταξύ της βασικής επιφάνειας εργασίας και της οθόνης δραστηριοτήτων. Ο σύνδεσμος ενεργοποιείται με κλικ ή απλά με την μετακίνηση του δείκτη του ποντικιού στην πάνω αριστερή γωνία της οθόνης. Δεξιά από το σύνδεσμο “Δραστηριότητες” εμφανίζεται το εικονίδιο και ο τίτλος του τρέχοντος ενεργού παραθύρου όταν βρισκόμαστε στην βασική επιφάνεια εργασίας. Στο κέντρο του πάνελ βρίσκεται το ρολόι, ενώ στη δεξιά πλευρά του υπάρχει μια περιοχή αντίστοιχη της περιοχής ειδοποιήσεων που περιέχει εικονίδια όπως της κατάστασης δικτύου και της ενεργής διάταξης πληκτρολογίου, ακολουθούμενη από ένα μενού χρήστη που παρέχει λειτουργίες όπως αλλαγή χρήστη, τερματισμός του υπολογιστή, ορισμός κατάστασης χρήστη και πρόσβαση στις ρυθμίσεις του λειτουργικού συστήματος και του gnome.
Στο κάτω μέρος της οθόνης βρίσκεται μια πτυσσόμενη γραμμή ειδοποιήσεων όπου εμφανίζονται μηνύματα εφαρμογών. Η γραμμή ειδοποιήσεων δεν είναι συνεχώς ορατή αλλά αναδείεται μετακινώντας το δείκτη του ποντικιού στο κάτω δεξί μέρος της οθόνης.
Η βασική επιφάνεια εργασίας περιέχει ακόμα την επιφάνεια εργασίας που έχει ίδια συμπεριφορά με αυτή της επιφάνειας εργασίας του gnome2 με δυνατότητα προσθήκης συντομεύσεων και αρχείων, ενώ και τα παράθυρα των εφαρμογών διατηρούν την ίδια εμφάνιση και συμπεριφορά όπως στο gnome2.
Σημαντική διαφοροποίηση από το gnome2 είναι η μη ύπαρξη κάτω πίνακα με λίστα εφαρμογών που έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχει περισσότερος διαθέσιμος κατακόρυφος χώρος για τα παράθυρα των εφαρμογών, αλλά και να μην είναι δυνατή η άμεση εποπτεία του συνόλου των παραθύρων που βρίσκονται σε ένα χώρο εργασίας, όταν κάποια από αυτά κρύβονται πίσω από άλλα παράθυρα ή είναι ελαχιστοποιημένα. Όταν μάλιστα ελαχιστοποιούμε ένα παράθυρο αυτό συρρικνώνεται και εξαφανίζεται με ένα εφέ κίνησης προς το σύνδεσμο “Δραστηριότητες” στην πάνω αριστερή γωνία της οθόνης.
Η όψη των δραστηριοτήτων διατηρεί το πάνω πάνελ, ενώ χωρίζει την υπόλοιπη οθόνη σε δύο κατακόρυφες περιοχές.
Η αριστερή περιοχή περιέχει στην κορυφή της ένα πεδίο κειμένου που χρησιμοποιείται για άμεση αναζήτηση εφαρμογών, τοποθεσιών και πρόσφατων αρχείων. Από κάτω βρίσκονται οι περιοχές των εφαρμογών, των τοποθεσιών και συσκευών και των πρόσφατων αντικειμένων. Κάθε μια από αυτές τις περιοχές αποτελείται από μια γραμμή τίτλου και μια λίστα εικονιδίων-συντομεύσεων. Στην λίστα των εφαρμογών περιέχονται οι εφαρμογές που έχουν επισημανθεί από το χρήστη ως “αγαπημένες” καθώς και οι ενεργές εφαρμογές (αυτές που εκτελούνται εκείνη τη στιγμή). Η λίστα των τοποθεσιών περιέχει τα αντικείμενα που εμφανίζονται και στο μενού “Τοποθεσίες” του gnome2, ενώ η λίστα των πρόσφατων αντικειμένων περιέχει τα αρχεία που επεξεργαστήκαμε πρόσφατα. Κάνοντας κλικ στους τίτλους των περιοχών αυτών εμφανίζεται στα δεξιά τους ένα μεγαλύτερο πλαίσιο με μια πλήρως ανεπτυγμένη λίστα με συντομεύσεις. Από την λίστα που εμφανίζεται όταν κάνουμε κλικ στο “Εφαρμογές” π.χ. μπορούμε να δούμε το σύνολο των διαθέσιμων εφαρμογών. Τέλος, όταν πληκτρολογούμε στο πλαίσιο αναζήτησης στο πάνω μέρος της αριστερής περιοχής, οι 3 περιοχές “Εφαρμογές”, “Τοποθεσίες” και “Πρόσφατα αντικείμενα” αντικαθίστανται από λίστες αντικειμένων (εφαρμογών, ρυθμίσεων, προσφάτων αρχείων) που ταιριάζουν με το τμήμα της λέξης αναζήτησης που έχουμε πληκτρολογήσει.
Η δεξιά πλευρά της όψης δραστηριοτήτων περιέχει μικρογραφίες των χώρων εργασίας που χρησιμοποιούμε, δείχνοντας τα παράθυρα των εφαρμογών που έχουμε μέσα σε αυτούς σε παράθεση έτσι ώστε να είναι όλα ορατά. Στο κάτω δεξί μέρος υπάρχουν δύο κουμπιά + και – με τα οποία μπορούμε να προσθέτουμε και να αφαιρούμε χώρους εργασίας. Κάνοντας κλικ στη μικρογραφία ενός παραθύρου μεταφερόμαστε στην βασική επιφάνεια εργασίας με το παράθυρο αυτό στο προσκήνιο, ενώ πατώντας το στρογγυλό κουμπί Χ που εμφανίζεται στην πάνω δεξιά γωνία κάθε μικρογραφίας παραθύρου μπορούμε να το κλείσουμε.
Unity
Το Unity αποτελεί ένα κέλυφος για το gnome, εναλλακτικό του gnome-shell. Αναπτύσσεται ειδικά για το ubuntu και βασίζεται στον compositing διαχειριστή παραθύρων compiz για την δημιουργία επιταχυμένων εφέ κίνησης και 3D. Το Unity θα είναι το προεπιλεγμένο περιβάλλον εργασίας του Ubuntu 11.04, ενώ αναπτύσσεται και 2D έκδοσή του βασισμένη στην βιβλιοθήκη γραφικών QT. Το Unity είναι συμβατό με τις εφαρμογές του gnome, οπότε θα το βρούμε να πλαισιώνεται από τις ίδιες εφαρμογές και βοηθήματα που έχουμε συνηθίσει στο gnome. Το περιβάλλον του Unity αποτελείται από 4 στοιχεία: Την επιφάνεια εργασίας, το πάνω πάνελ, το αριστερό πάνελ εκκίνησης και το πλαίσιο dash.Η επιφάνεια εργασίας στο Unity έχει ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά της επιφάνειας εργασίας του gnome.
Το επάνω πάνελ, μοιάζει αρκετά με τον επάνω πίνακα εφαρμογών του gnome2, αλλά δεν περιέχει μενού εφαρμογών και εφαρμογίδια. Στην δεξιά πλευρά του συναντάμε το μενού χρήστη για αποσύνδεση, αλλαγή χρήστη και πρόσβαση στις ρυθμίσεις του συστήματος, ακολουθούμενο από το μενού κατάστασης και κοινωνικής δικτύωσης, το ρολόι και την περιοχή ειδοποίησης με τα εικονίδια για την κατάσταση δικτύου, τον ήχο και τη διάταξη πληκτρολογίου. Στην αριστερή πλευρά του πάνω πάνελ βρίσκεται ένας σύνδεσμος με το λογότυπο του ubuntu. Μετακινώντας πάνω σε αυτόν το δείκτη του ποντικιού αναδύεται το αριστερό πάνελ εκκίνησης σε περίπτωση που ήταν μη ορατό, ενώ με κλικ πάνω του εμφανίζεται το πλαίσιο dash. Στην περιοχή δεξιά από το λογότυπο του ubuntu αναγράφεται ο τίτλος του ενεργού παραθύρου, ενώ φέρνοντας τον δείκτη του ποντικιού πάνω σε αυτή εμφανίζεται το μενού εφαρμογής του ενεργού παραθύρου, που στο Unity έχει μεταφερθεί εκεί από την περιοχή κάτω από τη γραμμή τίτλου του παραθύρου όπου βρίσκεται στο gnome. Έτσι το Unity ακολουθεί την πρακτική του MacOS τοποθετώντας το μενού εφαρμογής του ενεργού παραθύρου πάντα στην κορυφή της οθόνης.
Η εμφάνιση και συμπεριφορά των παραθύρων των εφαρμογών στο unity είναι ίδια με αυτή στο gnome, με δύο διαφορές:
Δεν υπάρχει το μενού εφαρμογής σε κάθε παράθυρο, αφού έχει μετακινηθεί στο πάνω πάνελ, και
Όταν ένα παράθυρο μεγιστοποιείται η γραμμή τίτλου του με τα κουμπιά κλεισίματος, μεγιστοποίησης και ελαχιστοποίησης ενσωματώνεται στο πάνω πάνελ στην περιοχή αριστερά του λογότυπου του ubuntu, ενώ ο τιτλος του παραθύρου εναλλάσσεται με το μενού της εφαρμογής όταν μετακινήσουμε το δείκτη του ποντικιού στην περιοχή αυτή.
Οι διαφορές αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα την ελάφρυνση των παραθύρων και την αποδέσμευση περισσότερου κατακόρυφου χώρου για το περιεχόμενο των εφαρμογών. Το κέρδος σε κατακόρυφο χώρο είναι ακόμα μεγαλύτερο αν λάβουμε υπόψη την μη ύπαρξη κάτω πάνελ.
Το αριστερό πάνελ εκκίνησης περιέχει μια στήλη από μεγάλα εικονίδια-εκκινητές εφαρμογών που ο χρήσης έχει επιλέξει να βρίσκονται μόνιμα εκεί, καθώς και εικονίδια ανάδειξης των παραθύρων των ενεργών εφαρμογών. Η κατάσταση κάθε εφαρμογής φαίνεται από ένα ή περισσότερα βελάκια στα αριστερά του εικονιδίου της. Αν δεν υπάρχει βελάκι σημαίνει ότι η εφαρμογή δεν εκτελείται και μπορούμε να την εκκινήσουμε κάνοντας κλικ στο εικονίδιο. Αν υπάρχει ένα ή περισσότερα βελάκια σημαίνει πως η εφαρμογή εκτελείται και υπάρχουν τόσα ανοικτά παράθυρά της, όσα είναι τα βελάκια. Σε αυτή την περίπτωση με κλικ στο εικονίδιο φέρνουμε στο προσκήνιο το τελευταίο ενεργό παράθυρο της εφαρμογής, ενώ με δεύτερο κλικ βλέπουμε σε μικρογραφία και παράθεση όλα τα παράθυρα της εφαρμογής ώστε να επιλέξουμε αυτό που θέλουμε να φέρουμε στο προσκήνιο. Στο κάτω μέρος του αριστερού πάνελ βρίσκονται οι ειδικές συντομεύσεις “Αρχεία και φάκελοι” και “Εφαρμογές” που μας μεταφέρουν στο πλαίσιο dash και ο κάδος απορριμάτων. Με δεξί κλικ πάνω στις συντομεύσεις “Αρχεία και φάκελοι” και “Εφαρμογές” εμφανίζεται ένα μενού με επιμέρους κατηγορίες εφαρμογών και αρχείων. Το αριστερό πάνελ μπορεί να είναι διαρκώς ορατό ή να κρύβεται σε περίπτωση που έχουμε μεγιστοποιήσει ένα παράθυρο ή το έχουμε μετακινήσει τέρμα αριστερά, δίνοντας περισσότερο οριζόντιο χώρο στα παράθυρα των εφαρμογών.
Το νέο πλαίσιο dash του unity, ουσιαστικά έρχεται να αντικαταστήσει τα πτυσσόμενα μενού εφαρμογών και τοποθεσιών του gnome2. Το dash εμφανίζεται με κλίκ στο λογότυπο του ubuntu που βρίσκεται στην πάνω αριστερά γωνία της οθόνης, αλλά και από τις συντομεύσεις “Αρχεία και φάκελοι” και “Εφαρμογές” του αριστερού πάνελ. Στο πάνω μέρος του βρίσκεται ένα πλαίσιο εισαγωγής κειμένου αναζήτησης, ενώ από κάτω βρίσκονται σε σειρές μεγάλων εικονιδίων συντομεύσεις προς κατηγορίες, εφαρμογές και έγγραφα, ανάλογα με την κατηγορία που έχει επιλεγεί από το πτυσσόμενο μενού που βρίσκεται στο δεξί μέρος του πλαισίου κειμένου. Καθώς πληκτρολογούμε στο πλαίσιο κειμένου τα περιεχόμενα κάτω από αυτό ενημερώνονται έτσι ώστε να δείχνουν συντομεύσεις προς αντικείμενα που ταιριάζουν με την αναζήτησή μας.
Συμπεράσματα
Ρίχνοντας μια ματιά στο gnome3 και το unity γίνεται εμφανής η τάση των σύγχρονων περιβαλλόντων εργασίας για απομάκρυνση από τα πτυσσόμενα μενού εφαρμογών και τις κλασικές οριζόντιες μπάρες (πίνακες εφαρμογών, συντομεύσεων, εφαρμογιδίων και ελαχιστοποιημένων παραθύρων) που είχαμε συνηθίσει με το gnome2 προς πιο δυναμικές κατακόρυφες δομές που εκμεταλλεύονται την ύπαρξη περισσότερου οριζόντιου χώρου στις σημερινές πλατιές οθόνες. Παράλληλα γίνεται προσπάθεια να εξοικονομηθεί κατακόρυφος χώρος αφαιρώντας περιττά οριζόντια panel και χώρους μενού. Αυτή η τάση φαίνεται και στον τρόπο που αρκετές από τις εφαρμογές πλέον σχεδιάζουν τα παράθυρά τους όπως π.χ. ο Chrome και ο Firefox4 που συνδυάζουν ή καταργούν τις περιττές οριζόντιες μπάρες και μειώνουν τα πάχη τους προκειμένου να υπάρχει περισσότερος κατακόρυφος χώρος για το περιεχόμενό τους.Ένα ακόμα κοινό χαρακτηριστικό των gnome3 και unity είναι η εξαφάνιση της λίστας παραθύρων που έχουμε συνηθίσει να υπάρχει στο κάτω μέρος της οθόνης μας. Το unity ενσωματώνει τη λειτουργικότητά της στο αριστερό κατακόρυφο panel ενοποιώντας τη εμφανισιακά και λειτουργικά με τους εκκινητές των αγαπημένων μας εφαρμογών. Το gnome3 ακολουθεί παρόμοια λογική στην όψη δραστηριοτήτων όπου αγαπημένες εφαρμογές και ενεργά παράθυρα εμφανίζονται ως εικονίδια στην περιοχή “Εφαρμογές”. Με μια πρώτη ματιά, βρίσκω τον τρόπο του unity πιο διαισθητικό και εύχρηστο από αυτόν του Gnome3, μια και η αριστερή μπάρα εκκίνησης του unity είτε είναι διαρκώς ορατή, είτε αναδύεται όταν την χρειάζεσαι χωρίς να αλλάζει το υπόλοιπο περιεχόμενο της οθόνης. Αυτό δίνει μια αίσθηση αμεσότητας στην επισκόπηση των ανοικτών παραθύρων παρόμοια με αυτή της λίστας παραθύρων του gnome2, ενώ το gnome3 με την εναλλαγή από την επιφάνεια εργασίας στην όψη δραστηριοτήτων όπου τα πάντα στην οθόνη αλλάζουν μέγεθος και θέση φαίνεται να μπερδεύει και να απο-εστιάζει το χρήστη από την εργασία που κάνει.
Κοινή είναι επίσης και στα δύο νέα περιβάλλοντα η αντικατάσταση των πτυσσόμενων μενού και υπομενού για την πρόσβαση σε εφαρμογές, τοποθεσίες και ρυθμίσεις από κυλιόμενα πλαίσια με μεγάλα εικονίδια σε οριζόντια διάταξη και χρήση άμεσης αναζήτησης και φιλτραρίσματος με εισαγωγή κειμένου. Τα gnome3 και unity σκοπεύουν να μάθουν το χρήστη να πληκτρολογεί αυτό που ψάχνει αντί να περιπλανιέται σε δαιδαλώδη μενού και πολυπληθείς λίστες προκειμένου να το εντοπίσει.
Ακόμα, τόσο το gnome3, όσο και το unity δεν σκοπεύουν να μας απομακρύνουν από τις αγαπημένες μας εφαρμογές και βοηθήματα, μια και πλαισιώνονται και τα δύο από τις γνώριμες εφαρμογές του gnome2.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το unity αναπτύσσεται μέχρι στιγμής αποκλειστικά για το ubuntu, ενώ το gnome-shell περιέχεται σε και δοκιμάζεται από τις περισσότερες διανομές που βασίζονται στο gnome, οι οποίες έχουν αρχίσει να χτίζουν τα περιβάλλοντα εργασίας των ερχόμενων εκδόσεων τους πάνω στο νέο gnome3 καλλωπίζοντάς το και επεκτείνοντας το.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου