Ο Rajmund Roman Thierry Polanski, όπως είναι το πραγματικό όνομα του σπουδαίου Πολωνού σκηνοθέτη Ρομάν Πολάνσκι, έγινε ογδόντα δύο χρονών και με αφετηρία τις ταινίες του, πραγματοποιούμε ένα μικρό ταξίδι στον χρόνο.
Ο Ρόμαν Πολάνσκι γεννήθηκε στο Παρίσι από Πολωνούς γονείς στις 18 Αυγούστου του 1933. Ενώ ήταν σε ηλικία 3 ετών, η οικογένειά του μετακόμισε στην Κρακοβία. Το 1941 ο πατέρας του εξορίστηκε σε στρατόπεδο εργασίας στην Αυστρία και η μητέρα του στο Άουσβιτς απ' όπου δεν επέστρεψε ποτέ. Ο ίδιος ο Πολάνσκι στη συνέχεια φιλοξενήθηκε από αρκετές Πολωνικές οικογένειες. Ωστόσο, ξαναβρέθηκε με τον πατέρα του, ο οποίος παντρεύτηκε για δεύτερη φορά.
Στα 14 του χρόνια, ο Πολάνσκι ξεκίνησε καριέρα ηθοποιού στο θέατρο, σε ραδιοφωνικές παραγωγές και αργότερα σε ταινίες. Παράλληλα, σπούδαζε ζωγραφική και γραφιστική σε σχολή Καλών Τεχνών στην Κρακοβία. Το 1955 ξεκίνησε σπουδές σκηνοθεσίας στην κινηματογραφική σχολή του Lodz. Η πρώτη του ταινία, "The Bicycle", ήταν βασισμένη στην εμπειρία που είχε όταν έπεσε θύμα ληστείας από έναν καταζητούμενο για τρεις φόνους.
Ακολούθησε το μονόλεπτο φιλμάκι "A Murder" που προκάλεσε αίσθηση και το "Toothy Smile" που προμήνυαν τα πιο ενοχλητικά θέματα με τα οποία καταπιάστηκε ο σκηνοθέτης στις ταινίες του τη δεκαετία του '60 και του '70. Επειδή ο Πολάνσκι δεν ολοκλήρωσε τη διατριβή που απαιτούνταν από τη σχολή του, δεν αποφοίτησε ποτέ ουσιαστικά. Παρ' όλα αυτά, προσελήφθη από την εταιρεία παραγωγής Kamera ως βοηθός διευθυντή παραγωγής.
Knife in the Water, 1962
Στις αρχές της δεκαετίας του '60 επέστρεψε στην Πολωνία αποφασισμένος να κάνει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία. Επρόκειτο για το"Μαχαίρι στο Νερό" του 1962, μια τεράστια κινηματογραφική επιτυχία, υποψήφια για βραβείο Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Η ταινία μας μεταφέρει στην Πολωνία της δεκαετίας του '60. Εκεί, ένα ζευγάρι οικονομικά ευκατάστατων αστών, συναντά στον δρόμο του έναν νεαρό φοιτητή που κάνει ωτοστόπ και τον παίρνουν μαζί τους για μία διήμερη βόλτα με το ιστιοφόρο τους. Μία σύγκρουση θα ξεκινήσει μεταξύ των δύο αντρών, με κλιμακούμενη ένταση και απρόσμενες εξελίξεις.
Το "Μαχαίρι στο Νερό" (Knife in the Water - 1962) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Πολάνσκι, και παράλληλα ένα υπέροχο μάθημα κινηματογραφικής λιτότητας και μινιμαλιστικής έκφρασης. Έχοντας ουσιαστικά ως χώρο δράσης ένα ιστιοφόρο στη θάλασσα και με μόλις τρεις ηθοποιούς, ο Πολάνσκι από την πρώτη μεγάλους μήκους ταινία, μας δείχνει ένα υπέροχο δείγμα γραφής.
Ο 29χρονος τότε σκηνοθέτης, αξιοποιεί με έμπνευση, ακρίβεια και θαυμαστή οικονομία τους κινηματογραφικούς κώδικες και με ένα αιχμηρό αλλά και πολυεπίπεδο σχόλιο, μας παρουσιάζει μία υπέροχη δημιουργία. Η ταινία έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας αλλά είχε την ατυχία να βρει απέναντι της το κλασσικό "8 1/2" του Φεντερίκο Φελίνι.
Εντυπωσιασμένος από την ταινία, ο παραγωγός Τζιν Γκουτόφσκι εντόπισε τον Πολάνσκι στο Μόναχο και τον έπεισε να τον ακολουθήσει στην Αγγλία. Το 1965, ο Γκουτόφσκι ήταν στην παραγωγή της πρώτης αγγλόφωνης ταινίας του Πολάνσκι, "Αποστροφή", η οποία τιμήθηκε στο Φεστιβάλ του Βερολίνου και έκανε τον Πολάνσκι διεθνώς γνωστό.
Repulsion, 1965
Στην "Αποστροφή" (Repulsion - 1965), η Carole (Catherine Deneuve) και η Helene (Yvonne Furneaux) είναι δυο αδελφές από το Βέλγιο που ζουν σε ένα διαμέρισμα στο κέντρο του Λονδίνου. Η Carole, που είναι η μικρότερη, εργάζεται σε ένα ινστιτούτο ομορφιάς. Σε αντίθεση με την αδελφή της που διατηρεί παράνομο δεσμό με έναν παντρεμένο, τον Michael (Ian Hendry), η ερωτική ζωή της πανέμορφης Carole είναι ανύπαρκτη και όλη η σχέση της με το αντίθετο φύλο περιορίζεται στο επίμονο, αλλά άκαρπο φλερτ ενός ρομαντικού νέου, του Colin (John Fraser), που τον απορρίπτει συνεχώς, αφού η ίδια διακατέχεται από μία αρνητική προδιάθεση απέναντι στους άνδρες.
Το πρόβλημά της γίνεται εντονότερο από την παρουσία του Michael στο σπίτι. Την ενοχλούν τα προσωπικά αντικείμενα του άνδρα που βρίσκονται στο μπάνιο δίπλα στα δικά της και τις νύχτες μένει ξύπνια ακούγοντας τις ερωτικές κραυγές της αδελφής της από το διπλανό δωμάτιο.
Η ψυχολογική της κατάσταση αρχίζει να κλονίζεται όταν η Helene και ο εραστής της φεύγουν από το σπίτι για ένα δεκαπενθήμερο διακοπών στην Ιταλία. Η Carole θα κλειστεί τελείως στον εαυτό της, θα κλειδωθεί στο σπίτι, δεν θα ξαναπάει στην δουλειά της και τις νύχτες, θα μένει εγκλωβισμένη στους εφιάλτες και στις παραισθήσεις της...
Η πρώτη αγγλόφωνη ταινία του Πολάνσκι, αποδεικνύει το μοναδικό ταλέντο του, καθώς καταφέρνει να μεταφέρει στην οθόνη με αργό, βασανιστικό και ταυτόχρονα αριστουργηματικό τρόπο, την ψυχολογική κατάρρευση της ηρωίδας του. Η Κατρίν Ντενέβ είναι απλά τέλεια, αποδεικνύοντας γιατί θεωρείται μία από τις κορυφαίες ερμηνεύτριες όλων των εποχών, έχοντας συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως: ο Jacques Demy (The Umbrellas of Cherbourg - 1964), o Roger Vadim, o François Truffaut (The Last Metro - 1980), o Lars von Trier (Dancer in the Dark - 2000) και βέβαια ο σπουδαίος Luis Bunuel (Belle de Jour -1967 και Tristana - 1970).
Το «Repulsion» έκανε πρεμιέρα τον Μάιο του 1965 στο Φεστιβάλ των Καννών και ένα μήνα μετά ανέβηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες του Λονδίνου. Την ίδια χρονιά προβλήθηκε και στο 15ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο FIPRESCI και με την Ασημένιο Άρκτο, ενώ είχε υποψηφιότητα και για ένα Βραβείο BAFTA. Η ταινία άνοιξε τον δρόμο για την είσοδο του Polanski στις κινηματογραφικές αίθουσες της Δυτικής Ευρώπης ενώ παράλληλα έκανε σε όλους γνωστή την εξαιρετική νεαρή τότε ηθοποιό από την Γαλλία, Catherine Deneuve.
Cul-de-Sac, 1966
Στο ίδιο μήκος κύματος, ακολούθησε και το επίσης ασπρόμαυρο φιλμ:"Νύχτα Δολοφόνων" (Cul-de-Sac - 1966), το οποίο κέρδισε το 1966 τη Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο.
Ο όρος "Cul-de-Sac" σημαίνει "αδιέξοδο" και σε ένα τέτοιο σκηνικό φαίνεται να βρίσκονται οι χαρακτήρες της ταινίας μας. Δύο γκάγκστερ (ο ένας με μια σφαίρα στην κοιλιά) ξεμένουν από αμάξι και αναζητούν βοήθεια με την απειλή των όπλων σε έναν πύργο στη Βόρεια Αγγλία, όπου εκεί ζουν απομονωμένοι ένας βιομήχανος με τη Γαλλίδα σύντροφό του.
Ο γκάνγκστερ εγκλωβίζεται εκεί και δεν μπορεί να φύγει αν δεν έρθει η βοήθεια από τους δικούς του. Η Γαλλίδα ασφυκτιά στην περιορισμένη ζωή του πύργου, ενώ ο εσωστρεφής βιομήχανος είναι εγκλωβισμένος εκεί κατά βούληση. Όταν εμφανίζεται μία περίεργη ομάδα επισκεπτών, τα πράματα θα περιπλακούν και οι ρόλοι θύτη - θύματος θα αντιστραφούν. Αυτό που ακολουθεί είναι ένα σύνολο από σουρεαλιστικές καταστάσεις.
Η ταινία "Νύχτα Δολοφόνων" (Cul-de-Sac) αποτελεί τη δεύτερη βρετανική παραγωγή του Πολάνσκι. Ο Donald Pleasence μας χαρίζει ίσως την καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του, έχοντας στο πλευρό του την Françoise Dorléac, αδερφή της Κατρίν Ντενέβ, η οποία δυστυχώς πέθανε σε αυτοκινητικό ατύχημα έναν χρόνο μετά.
Μετά τις τρεις πρώτες αριστουργηματικές ασπρόμαυρες ταινίες του Ρομάν Πολάνσκι, είχε έρθει η ώρα και για την πρώτη έχρωμη μεγάλου μήκους μήκους δημιουργία του. Βρισκόμαστε αισίως στο 1967, με τον Πολωνό σκηνοθέτη να ταξιδεύει στην Αμερική και το Χόλιγουντ. Εκεί θα γνωρίσει και θα ερωτευθεί τη μέλλουσα γυναίκα του και μούσα, την υπέροχη Σάρον Τέιτ. Μαζί θα γυρίσουν το φιλμ: "Η Νύχτα των Βρικολάκων" (The Fearless Vampire Killers - 1967). Για τα τραγικά γεγονότα που θα ακολουθήσουν, όσο και για τα όσα γράφτηκαν εκείνη την εποχή και για το επόμενο φιλμ του Πολάνσκι, "Το Μωρό της Ρόζμαρυ" (Rosemary's Baby - 1968).
Chinatown, 1974
Ο Πολάνσκι, επέστρεψε στην ενεργό δράση το 1971 με την κινηματογραφική μεταφορά του "Μάκβεθ" και την ταινία "Τι;" (1972), σε παραγωγή του Κάρλο Πόντι. Ακολούθησε η μεγάλη επιτυχία "Τσάιναταουν" με πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον. Η ταινία έλαβε 11 υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και αυτή για το βραβείο Σκηνοθεσίας.
Στην ταινία "Τσάιναταουν" (Chinatown - 1974), ο Πολάνσκι έχει στη διάθεση του ένα εντυπωσιακό καστ, με τους: Τζακ Νίκολσον, Φέι Ντάναγουεϊ, Ντάιαν Λαντ και Τζον Χιούστον. Η υπόθεσή της διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες τη δεκαετία του '30, την περίοδο του πόλεμου για το νερό στην Νότια Καλιφόρνια. Η ταινία αποτελεί το τελευταίο σκηνοθετικό εγχείρημα του Ρόμαν Πολάνσκι στις Η.Π.Α. καθώς αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ευρώπη το 1977 για να αποφύγει τις κυρώσεις για τις κατηγορίες που τον βάραιναν για κακοποίηση ανήλικης.
Ο Τζέικ Τζέι Τζέι Γκίτις (Τζακ Νίκολσον), ιδιωτικός ντετέκτιβ με ειδίκευση στις υποθέσεις μοιχείας, προσλαμβάνεται από μια γυναίκα που του συστήνεται ως Έβελυν Μόλρεϊ (Ντάιαν Λαντ), για να παρακολουθήσει τον σύζυγο της, Χόλις (Ντάρελ Ζβέρλινγκ). Ο Χόλις, είναι υπεύθυνος για την κατασκευή του συστήματος ύδρευσης της πόλης και η γυναίκα, του έχει υποψίες ότι διατηρεί εξωσυζυγικές σχέσεις.
Ο Γκίτις τον ακολουθεί και διαπιστώνει ότι όντως την απατά με μια νεαρή κοπέλα. Η υπόθεση όμως περιπλέκεται όταν ανακαλύπτει ότι έχει προσληφθεί από άλλη γυναίκα, καθώς όταν επιστρέφει στο γραφείο του μετά την έρευνά του συναντά την πραγματική Έβελυν Μόλρεϊ που τον διαβεβαιώνει ότι δεν είχε καμιά πρόθεση να μάθει για τις εξωσυζυγικές σχέσεις του άνδρα της.
Όταν αργότερα ο κύριος Μόλρεϊ βρίσκεται νεκρός, ο Τζέικ διαπιστώνει ότι έχει εμπλακεί σε μια υπόθεση συνωμοσίας που σχετίζεται με το σύστημα παροχής νερού στην πόλη του Λος Άντζελες. Συνεχίζοντας την έρευνα ο Τζακ ανακαλύπτει στοιχεία που τον οδηγούν στον πατέρα της Έβελυν, Νόα Κρος (Τζον Χιούστον) και πρώην επαγγελματικό συνέταιρο του Χόλις.
Μία ακόμη κλασσική δημιουργία από τον Ρομάν Πολάνσκι, με έντονα τα στοιχεία του Φιλμ Νουάρ και του ψυχολογικού δράματος. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την έχει κατατάξει 2η στη λίστα με τις καλύτερες ταινίες μυστηρίου όλων των εποχών. Η ταινία έλαβε 11 υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας κερδίζοντας τελικά μόνο Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου. Έλαβε επίσης τέσσερις Χρυσές Σφαίρες για Καλύτερη δραματική ταινία, Καλύτερη σκηνοθεσία, Καλύτερη ανδρική ερμηνεία σε δραματική ταινία για τον Τζακ Νίκολσον και Καλύτερου σεναρίου. Το 1991 η ταινία επελέγη από τη Βιβλιοθήκη του Αμερικάνικου Κογκρέσου ως τμήμα του Εθνικού Μητρώου Κινηματογράφου ως πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι 16 χρόνια μετά, ο Τζακ Νίκολσον σκηνοθέτησε τη συνέχεια της ταινίας, με τίτλο "Οι Δύο Τζέικ" (The Two Jakes, 1990), με πρωταγωνιστές τον εαυτό του και τη Φέι Ντάναγουεϊ και με σεναριογράφο επίσης τον Ρόμπερτ Τάουνι, χωρίς όμως να έχει το φιλμ ανάλογη επιτυχία.
Η επόμενη ταινία του, "Ο Ένοικος" (1976), ήταν βασισμένη στο μυθιστόρημα "Le Locataire" του Ρόλαντ Τόπορ. Στην ταινία αυτή ο Πολάνσκι, εκτός από την σκηνοθεσία, είχε και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ήταν ο Τρελκόφσκι, ένας Πολωνός με γαλλική ιθαγένεια, ο οποίος τρελαίνεται και καταλήγει στην αυτοκτονία.
Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ, ο Πολάνσκι ενεπλάκη σε ένα σκάνδαλο, αφού κατηγορήθηκε ότι είχε σχέση με μια ανήλικη κοπέλα. Ομολόγησε την ενοχή του και εγκατέλειψε την Αμερική. Πήγε στο Παρίσι, όπου γύρισε την ταινία "Τες, Γλυκιά μου Ξαδέλφη" (Tess - 1979) με πρωταγωνίστρια τη Ναστάζια Κίνσκι. Η ταινία απέσπασε 6 υποψηφιότητες για Όσκαρ, ανάμεσα στις οποίες ήταν και το βραβείο Σκηνοθεσίας, ενώ κέρδισε τρία αγαλματίδια: βραβείο Φωτογραφίας, Σκηνικών και Κοστουμιών.
Μετά από μακρόχρονη απουσία από τον κινηματογράφο, ο Πολάνσκι επέστρεψε το 1986 με τους "Πειρατές" (Pirates), έχοντας για πρωταγωνιστή τον χαρισματικό Γουόλτερ Ματάου. Το 1988 μας παρουσιάζει το "Φράντικ" ( Frantic), με τον Χάρισον Φορντ και τη μελλοντική σύζυγο του Πολάνσκι, Εμανουέλ Σενιέ. Ακολούθησαν τα "Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα" (Bitter Moon- 1992) και "Ο Θάνατος και η Κόρη" (Death and the Maiden - 1994). Ενώ το 1999 ο Πολάνσκι σκηνοθέτησε τον Τζόνι Ντεπ στο θρίλερ "Η Ένατη Πύλη" (The Ninth Gate - 1999), μεταφορά του ομότιτλου δημοφιλούς μυθιστορήματος, του Arturo Pérez-Reverte.
The Pianist, 2002
Φτάνουμε έτσι στο 2002 και το φιλμ "Ο Πιανίστας" (The Pianist). Ο Βλαντισλάβ Σπίλμαν (Adrien Brody), είναι ένας διάσημος Εβραιοπολωνός πιανίστας που δουλεύει στον ραδιοφωνικό σταθμό της Βαρσοβίας. Όμως βλέπει τον κόσμο του να καταρρέει όταν ξεσπά ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, με την εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία, τον Σεπτέμβριο του 1939. Αφού ο ραδιοφωνικός σταθμός καταστρέφεται από τις εκρήξεις, ο Βλαντισλάβ επιστρέφει σπίτι του όπου και μαθαίνει ότι η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία έχουν κηρύξει πόλεμο ενάντια στη Γερμανία. Πιστεύοντας ότι ο πόλεμος θα τελειώσει γρήγορα, αυτός και η οικογένειά του γιορτάζουν το γεγονός.
Ωστόσο κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής που λαμβάνει χώρα τους επόμενους μήνες, οι συνθήκες διαβίωσης των Εβραίων σταδιακά χειροτερεύουν και τα δικαιώματά τους περιορίζονται. Κάθε οικογένεια επιτρέπεται να έχει ένα ελάχιστο χρηματικό ποσό, όλοι πρέπει να φοράνε ένα περιβραχιόνιο με το Αστέρι του Δαβίδ για να ξεχωρίζουν και γενικά ωφελούν να δέχονται αδιαμαρτύρητα διάφορες ταπεινώσεις.
Το 1940, συγκεντρώνονται όλοι στο Γκέτο της Βαρσοβίας. Εκεί αντιμετωπίζουν την πείνα, την καταδίωξη και τον εξευτελισμό από τους Ναζί και τον συνεχή φόβο του θανάτου ή βασανισμού. Σύντομα, τους πηγαίνουν στις εγκαταστάσεις εξολόθρευσης στην Τρεμπλίνκα. Ο Βλαντισλάβ σώζεται την τελευταία στιγμή από έναν αστυνομικό του Εβραϊκού Γκέτο, που τυγχάνει να είναι οικογενειακός φίλος. Μακριά πλέον από την οικογένειά του, παραμένει στο Γκέτο ως εργάτης - σκλάβος στις γερμανικές μονάδες κατασκευής ενώ αργότερα αφήνεται στη βοήθεια όσων μη-Εβραίων γνωστών του τον θυμούνται ακόμα...
Η ταινία "Ο Πιανίστας" έδωσε την ευκαιρία στον Πολάνσκι να εξερευνήσει τις Πολωνικές του ρίζες και τα παιδικά του βιώματα. Η ταινία, έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ των Καννών, στις 24 Μαΐου του 2002, όπου και κέρδισε τη μέγιστη διάκριση, τον Χρυσό Φοίνικα. Στη χώρα μας κυκλοφόρησε στις 19 Οκτωβρίου του ίδιου έτους.
Το φιλμ, βασισμένο στο βιβλίο του Wladyslaw Szpilman, δέχτηκε διθυραμβικές κριτικές, κερδίζοντας αρκετά βραβεία, μεταξύ των οποίων και τρία Όσκαρ: Καλύτερου Ηθοποιού για τον Έντριαν Μπρόντι, Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου για τον Ρόναλντ Χάργουντ και Σκηνοθεσίας για τον Ρόμαν Πολάνσκι.
Το 2005 ο Ρομάν Πολάνσκι μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το κλασσικό μυθιστόρημα του Charles Dickens, "Oliver Twist" και πέντε χρόνια μετά, το βιβλίο "Αόρατος Συγγραφέας" του Robert Harris.
The Ghost Writer, 2010
Στο φιλμ "Αόρατος Συγγραφέας" (The Ghost Writer - 2010), ο Άνταμ Λανγκ (Πιρς Μπρόσναν) είναι ένας πρώην Βρετανός πρωθυπουργός, ο οποίος βρίσκει καταφύγιο σε ένα νησί στα ανατολικά παράλια των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όπου και γράφει την αυτοβιογραφία του. Όταν ο σύμβουλός του πεθαίνει, ένας συγγραφέας (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ) αποστέλλεται στο νησί για να τον βοηθήσει να ολοκληρώσει το βιβλίο του. Ο "ανώνυμος" συγγραφέας εισέρχεται σε έναν κόσμο όπου τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται και παρασύρεται στη δίνη μιας σεξουαλικής, πολιτικής και λογοτεχνικής ίντριγκας.
Έχοντας αρκετά κοινά σημεία με την πραγματικότητα και με τον Πιρς Μπρόσναν να θυμίζει έντονα τον πρώην Πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Τόνι Μπλερ, η ταινία σηματοδοτεί την επιστροφή του Πολάνσκι στο αγαπημένο του είδους, αυτό του ψυχολογικού θρίλερ.
Η ταινία όπως είπαμε είναι βασισμένη στο best seller μυθιστόρημα "The Ghost" του συγγραφέα Ρόμπερτ Χάρις και στο καστ συναντάμε τους: Γιούαν ΜακΓκρέγκορ ("Angels & Demons"), Πιρς Μπρόσναν ("Die Another Day") και Κιμ Κατράλ ("Sex and the City"). Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο "Αόρατος Συγγραφέας", τιμήθηκε με την Αργυρή Άρκτο Καλύτερης Σκηνοθεσίας, στο επετειακό 60ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου, που είχε εκείνη την χρονιά ως πρόεδρο της Κριτικής Επιτροπής, τον σπουδαίο Γερμανό σκηνοθέτη, Werner Herzog.
Carnage, 2011
Και βέβαια δεν θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε το παρόν Αφιέρωμα, χωρίς να αναφερθούμε στην τελευταία δημιουργία του σπουδαίου Πολωνού σκηνοθέτη. Ο λόγος βέβαια για το φιλμ, "Ο Θεός της Σφαγής" (Carnage - 2011).
Ένας καυγάς ανάμεσα σε δύο παιδιά περίπου έντεκα χρονών, σε μια συνοικιακή παιδική χαρά, καταλήγει με πρησμένα χείλη και σπασμένα δόντια. Οι γονείς του "θύματος" καλούν τους γονείς του "θύτη" στο σπίτι τους, για να το συζητήσουν. Τα ευγενικά πειράγματα δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε αιχμηρά υπονοούμενα, καθώς έρχονται στην επιφάνεια οι αντιφάσεις και οι τραγελαφικές προκαταλήψεις των τεσσάρων γονιών. Καθένας τους, με τις απόψεις του, με τα πλεονεκτήματα, αλλά κυρίως με τα μειονεκτήματά τους, καλούνται να βρουν μία χρυσή τομή. Δύσκολο...
Το “Carnage”, έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο του 2011, στο Φεστιβάλ της Βενετίας, ενώ ήταν υποψήφιο και για 2 Χρυσές Σφαίρες Γυναικείας Ερμηνείας (Κωμωδία ή Μιούζικαλ), για τις Τζόντι Φόστερ και Κέιτ Γουίνσλετ. Το σενάριό του, είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό, “Le Dieu du Carnage”, της Γιασμίνα Ρεζά, η οποία συνεργάστηκε με τον Ρομάν Πολάνσκι για την προσαρμογή του έργου της, στη μεγάλη οθόνη.
Η ταινία εκτυλίσσεται σχεδόν ολόκληρη, μέσα σ' ένα δωμάτιο μιας πολυκατοικίας, κάπου στο Μπρούκλιν των Ηνωμένων Πολιτειών. Το cast της ταινίας “Carnage” (Ο Θεός της Σφαγής), αποτελείται από μόλις τέσσερις ηθοποιούς. Πρωταγωνιστούν η βραβευμένη με Όσκαρ Κέιτ Γουίνσλετ («Mildred Pierce», «The Reader») και ο βραβευμένος με Όσκαρ Κριστόφ Βαλτς («Water for Elephants», «Inglourious Basterds»), που υποδύονται το αντρόγυνο Νάνσι και Άλαν. Ενώ η βραβευμένη με Όσκαρ Τζόντι Φόστερ («Panic Room», «The Silence of the Lambs») και ο Τζον Σ. Ράιλι («We need to talk about Kevin», «Magnolia»), ενσαρκώνουν το αντρόγυνο Πενέλοπε και Μάικλ, αντίστοιχα.
Το φιλμ αφορά τη θλιβερά διασκεδαστική ιστορία δύο οικογενειών που εμπλέκονται σε μια επίδειξη δύναμης, εξαιτίας ενός τσακωμού των παιδιών τους. Καθαρά θεατρική ταινία με βάση τόσο στο σενάριο όσο και στις ερμηνείες, εκεί που πολύ εύκολα ξεχωρίζει η Τζόντι Φόστερ. Υπογραμμίζονται δε έξυπνα τόσο οι γελοίες αντιφάσεις όσο και οι γκροτέσκες προκαταλήψεις, τεσσάρων ευκατάστατων Αμερικανών γονέων.
Γυρισμένη σε πραγματικό χρόνο, η ταινία “Ο Θεός της Σφαγής”, βάζει το αντρόγυνο Νάνσι και Άλαν Κόουαν αντιμέτωπους με τη φιλελεύθερη συγγραφέα και αγωνίστρια Πενέλοπε Λόνγκστριτ και τον έμπορο σύζυγό της, Μάικλ. Απρόβλεπτη και με έντονα διαστήματα υποκριτικών εκρήξεων, η ταινία κυλάει με πολύ καλό ρυθμό και αποκαλύπτει έξυπνα την υποκρισία που κρύβεται πίσω από μία ευγενική επιφάνεια.
Ο Ρομάν Πολάνσκι, που είχε δει το θεατρικό έργο, κατάλαβε αμέσως ότι θα μπορούσε να γίνει μια συναρπαστική ταινία: «Ο ρυθμός του θεατρικού ήταν γρήγορος και καταιγιστικός. Αυτό που κυρίως με τράβηξε ήταν ότι η δράση εξελισσόταν σε πραγματικό χρόνο».
Ο Πολάνσκι ανέθεσε στη συγγραφέα του έργου, Γιασμίνα Ρεζά, την προσαρμογή του θεατρικού για τη μεγάλη οθόνη. Αρχικά ανεβασμένο στο Παρίσι, το θεατρικό ‘μετακόμισε’ στη Νέα Υόρκη, και συγκεκριμένα στο Μπρόντγουεϊ το 2009. Και ήταν στο Μπρούκλιν που ο Πολάνσκι επέλεξε να τοποθετήσει το έργο, όταν το μετέφερε τελικά, στη μεγάλη οθόνη. Ο σκηνοθέτης θέλησε να παραμείνει πιστός και στον πραγματικό χρόνο που εκτυλίσσεται το έργο, παρά τις προκλήσεις που θα σήμαινε αυτό. Η δράση εκτυλίσσεται σε διάστημα μόλις, 80 λεπτών.
«Ήταν μια πρόκληση να κάνω μια ταινία σε πραγματικό χρόνο. Από τότε που ήμουν παιδί, μου άρεσαν οι ταινίες που εξελίσσονταν σε ένα σημείο πολύ περισσότερο απ΄ότι οι ταινίες δράσης. Μου αρέσει η αίσθηση της εγγύτητας που αναπτύσσεται μεταξύ των χαρακτήρων, παρόμοια με το συναίσθημα που έχεις ότι βλέπεις ολλανδικά έργα ζωγραφικής, όπως το “The Wedding Arnolfini” του Van Eyck, όπου ο καλλιτέχνης δίνει στον θεατή την αίσθηση ότι βρίσκεται στο δωμάτιο. Έχω κάνει ταινίες στο παρελθόν που εκτυλίσσονταν σε κλειστό χώρο, αλλά όχι τόσο αυστηρά όπως στο “Carnage”, οπότε αυτή ήταν μια νέα εμπειρία για μένα» Roman Polanski.
Εν κατακλείδι, το “Carnage”, είναι μία ταινία, που αξίζει την προσοχή σας. Σίγουρα, όχι το πληρέστερο φιλμ, ενός από τους κορυφαίους, εν ζωή, κινηματογραφιστές, αλλά είναι πάντα μια ταινία του Polanski και αυτό, λέει πολλά...
Φέτος τον Μάιο στο 66ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών, προβλήθηκε η νέα ταινία του Ρομάν Πολάνσκι με τίτλο, «Venus in Fur». Όπως το “Carnage” έτσι και η νέα δημιουργία του Πολάνσκι, βασίζεται σε θεατρικό έργο και συγκεκριμένα στο «Venus in Fur» του Ντέιβιντ Αϊβς, που πραγματεύεται και εκσυγχρονίζει τη θεωρία του Λέοπολντ φον Ζάχερ Μαζόχ και την ηδονική διάσταση της υποδούλωσης του άντρα στον γυναικείο ερωτισμό. Πρωταγωνίστρια της ταινίας μας, δεν είναι άλλη από την υπέροχη Emmanuelle Seigner, μούσα και σύζυγος του Πολωνού σκηνοθέτη.
Στη συνέντευξη τύπου, που ακολούθησε την προβολή της ταινίας στις Κάννες, ο Πολάνσκι, ερωτηθείς γιατί επέλεξε το συγκεκριμένο θεατρικό έργο ως βάση για τη νέα του ταινία, δήλωσε χαρακτηριστικά:
"Μου έδωσαν αυτό το σενάριο πέρσι, εδώ, στο Φεστιβάλ, που είχα έρθει για την ειδική προβολή της «Τες», το διάβασα και το βρήκα ξεκαρδιστικό. Μου έκανε εντύπωση ότι εκτυλισσόταν σ’ έναν από τους χώρους, στη Νέα Υόρκη, όπου γίνονται οι οντισιόν. Κι αμέσως σκέφτηκα, αν το διασκευάσω θα πρέπει να το τοποθετήσω μέσα σ’ ένα θέατρο, γιατί στη Γαλλία και γενικά στην Ευρώπη εκεί γίνονται οι οντισιόν. Μια και μεγάλωσα μέσα στο θέατρο, στα 14 μου ήμουν πρωταγωνιστής σε μια παράσταση στην Πολωνία, έχω μια ιδιαίτερη σχέση με το άδειο θέατρο. Κι έτσι κατασκευάσαμε αυτό το σκηνικό, δεν είναι πραγματικό θέατρο. Αυτό μας έδωσε τη δυνατότητα να κινούμαστε άνετα μέσα στο χώρο και ο θεατής να μη νιώθει κλειστοφοβικά. Κατά τη δική μου γνώμη θα ήταν τρομερά βαρετό, δε θα μπορούσε καν να διασκευαστεί το έργο, αν ακολουθούσαμε την αρχική ιδέα του δωματίου για τις οντισιόν."
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην πρώτη του ταινία, «Μαχαίρι στο Νερό» (1962), ο Πολάνσκι σκηνοθέτησε μόνο τρεις ηθοποιούς. Πενήντα χρόνια μετά στο “Carnage” (2011) το καστ αποτελείται από τέσσερις πρωταγωνιστές και στη νέα του ταινία "Venus in Fur" (2013) μόνο από δύο... την Emmanuelle Seigner και τον Mathieu Amalric, ο οποίος παρεμπιπτόντως του μοιάζει εκπληκτικά.
"Ήταν όνειρό μου να κάνω μια μέρα μια ταινία με μόνο δύο ηθοποιούς. Η πρώτη μου ταινία ήταν το «Μαχαίρι στο Νερό», με τρεις ήρωες πάνω σε μια βάρκα. Κι από τότε σκεφτόμουν ότι οι δύο θα ήταν αληθινή πρόσκληση. Ξέρετε, προέρχομαι από κινηματογραφική σχολή και οι φοιτητές αγαπούν τις προκλήσεις, προσπαθούν να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον. Κι αυτό εμένα μάλλον μου έμεινε. Τώρα προέκυψε το υλικό που μου επέτρεψε να κάνω αυτό το πείραμα και δε διαπίστωσα καμία δυσκολία, κύλησε πολύ ομαλά" Roman Polanski.
Ο Ρομάν Πολάνσκι, είναι σίγουρα ένας από τους κορυφαίους "Auteur" του σύγχρονου παγκόσμιου κινηματογράφου. Ένας υπηρέτης της 7ης Τέχνης με σπουδαία δείγματα γραφής. Κλείνουμε αυτό το Αφιέρωμα για τα ογδόντα χρόνια του Πολάνσκι, με την ελπίδα και την ευχή να μας χαρίσει ακόμα πολλές και ιδιαίτερες δημιουργίες, όπως μόνον εκείνος γνωρίζει...
ΠΗΓΗ
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου