Οι πανοραμικές εικόνες του ήλιου που παρέχει πλέον η NASA προσφέρουν συναρπαστικές αποτυπώσεις του αστεριού που ευθύνεται για τη ζωή στη Γη. Η απομυθοποίηση ωστόσο του ήλιου και ο «υποβιβασμός» του από το θεϊκό... κύρος που του απέδιδαν για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι είναι μια σχετικά καινούρια ιστορία.Οι μυθολογίες των κοινωνιών και των πολιτισμών της οικουμένης βρίθουν από εξωφρενικές αναπαραστάσεις του αστεριού και ευφάνταστες ιστορίες για το πώς βρέθηκε εκεί πάνω.
Ο ήλιος, με τη μαγική του δύναμη να δίνει ζωή, δεν θα μπορούσε να μη λογίζεται θεός, ούτε και να μη συνδέεται ευθέως και με άλλες όψεις της καθημερινής ζωής.
Ας κάνουμε λοιπόν ένα ταξίδι στους πολιτισμούς του πλανήτη και ας δούμε τους πλέον συναρπαστικούς μύθους που έχει σκεφτεί ποτέ άνθρωπος για τον ζωοδότη ήλιο…
Ο θεός Ρα της Αιγύπτου
Η λατρεία της πανάρχαιας θεότητας του ήλιου δεν περιοριζόταν μόνο στην Ηλιόπολη της Αιγύπτου: ο θεός δάνειζε το όνομά του στους Φαραώ που μετονομάζονταν σε Γιοι του Ρα. Καθώς λοιπόν ο ήλιος είναι η ζωοδότρα δύναμη του κόσμου, πολύ βολικά ο Ρα ήταν και πλάστης θεός. Το αγαπημένο του μέσο μεταφοράς ήταν το πλοίο -και όχι το σύνηθες άρμα-, το οποίο δεν το χρησιμοποιούσε μόνο για τις ουράνιες μετακινήσεις του, αλλά και για την καταβύθισή του στον κάτω κόσμο τη νύχτα. Ο Ρα μάλιστα αναγεννιόταν κάθε μέρα, όμοια με τον ήλιο…
Ο ήλιος περιστρέφεται γύρω από τη Γη
Η Γη ήταν το κέντρο του κόσμου και καμία παρατήρηση δεν μπορούσε να το αλλάξει αυτό! Τι κι αν στα πολυάριθμα αστρονομικά μοντέλα της αρχαιότητας το γεωκεντρικό σύμπαν δημιουργούσε προβλήματα; Τι κι αν ο Αρίσταρχος (ο «Κοπέρνικος της αρχαιότητας») και ο Μέλισσος ο Σάμιος ορκίζονταν ότι ο ήλιος είναι το κέντρο του κόσμου; Τι κι αν μπόλικες παρατηρησιακές αποφάνσεις και εμπειρικά δεδομένα πρόσταζαν ότι η Γη δεν μπορούσε να ήταν το αρχιμήδειο σημείο του κόσμου; Τίποτα δεν μπορούσε να εκθρονίσει τον πλανήτης μας από την ιδιαίτερα τιμητική του θέση. Κι ύστερα ήρθε ο Πτολεμαίος και το περίφημο γεωκεντρικό του μοντέλο, περί το 150 μ.Χ., που θα παγίωνε τη σφαλερή αντίληψη γύρω στα 1.400 χρόνια! Στο αστρονομικό σύστημα του αλεξανδρινού μαθηματικού ο ήλιος ήταν η τέταρτη σφαίρα σε τροχιά γύρω από την ακίνητη Γη, μεταξύ της Αφροδίτης και του Άρη
Ο θεός Απόλλωνας
Στην ελληνική μυθολογία, ο θεός Απόλλωνας, γιος του Δία, καβαλούσε το άρμα του και διέτρεχε κάθε μέρα τον ουρανό φέρνοντας το φως στην οικουμένη. Ο ακτινοβόλος Απόλλωνας δεν αντιπροσώπευε βέβαια μόνο τον ζωοδότη ήλιο, αλλά έγινε προοδευτικά και θεός της μουσικής, της λογικής και του Λόγου εν γένει. Στη «Γέννηση της Τραγωδίας» μάλιστα ο γερμανός φιλόσοφος του 19ου αιώνα Φρίντριχ Νίτσε αναγνωρίζει στον ρόλο του Απόλλωνα την τάση να χαλιναγωγεί το παράλογο, φέρνοντας την πειθαρχία και την τάξη στην ανθρώπινη συλλογιστική. Αυτό κι αν ήταν έργο για έναν θεό που περνούσε τη μέρα του καβάλα στο φτερωτό του άρμα!
Ο θεός των Αζτέκων Huitzilopochtli
Η θεότητα Huitzilopochtli είχε τη διπλή ιδιότητα να είναι θεός και του ηλίου και του πολέμου, ενσαρκώνοντας τη δομή μιας κοινωνίας που τοποθετούσε τον πόλεμο στις πρώτες τάξεις. Οι Αζτέκοι πίστευαν ότι οι νεκροί πολεμιστές τους μετενσαρκώνονταν σε πουλιά, γι’ αυτό και οι αναπαραστάσεις του Huitzilopochtli θυμίζουν πουλί με πολύχρωμα φτερά. Ο θεός του ήλιου λοιπόν, που βρισκόταν σε συνεχή μάχη με το σκότος, απαιτούσε αίμα από ανθρώπινες καρδιές για να τραφεί και να εξασφαλιστεί έτσι η επιβίωσή του. Για να μην πεθάνει λοιπόν ο Huitzilopochtli, οι οπαδοί του θεού ήλιου θυσίαζαν ανθρώπους στο όνομά του…
Οι 10 ήλιοι της κινεζικής μυθολογίας
Μια φορά κι έναν καιρό, υπήρχαν 10 ήλιοι στον ουρανό, σύμφωνα πάντα με την πανάρχαια κινεζική παράδοση. Οι μικροί αυτοί ήλιοι ταξίδευαν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, πάντα με τη συνοδεία της μητέρας τους, θεάς Xihe, μέχρι που μια μέρα αποφάσισαν να εμφανιστούν στον ουρανό την ίδια στιγμή. Η ζέστη και η λάμψη ωστόσο από την ταυτόχρονη παρουσία τους στον ουρανό ήταν τόσο έντονη και αφόρητη που ο πατέρας τους, Dijun, παρήγγειλε στους ήλιους να συγκρατηθούν. Οι ήλιοι δεν υπάκουσαν στις προειδοποιήσεις του κι έτσι ο Dijun έστειλε τον ταξότη Yi να σκοτώσει τους άτακτους ήλιους. Ο Yi ξεπάστρεψε τους εννιά από δαύτους, αφήνοντας μόνο έναν στον ουρανό…
Οι θεοί του ήλιου και της σελήνης των Ινουίτ
Οι Ινουίτ, οι αυτόχθονες της Αλάσκας, της Γροιλανδίας και του Αρκτικού Κύκλου, εξηγούν την ύπαρξη του ήλιου και της σελήνης μέσω του θρύλου του θεού της σελήνης Anningan και της αδερφής του, θεότητας του ήλιου, Malina. Οι δύο θεότητες ζούσαν μαζί αρμονικά, μέχρι που μια μέρα, όπως συμβαίνει σε όλα τα αδέρφια, τσακώθηκαν, κυνηγώντας ο ένας την άλλη. Εξαιτίας λοιπόν του συνεχούς κυνηγητού τους, ο Anningan παραμελεί τη διατροφή του και γίνεται ολοένα και πιο αδύνατος, κάτι που εξηγεί τις φάσεις της σελήνης. Όταν το φεγγάρι εξαφανίζεται από τον ουρανό, οι Ινουίτ πιστεύουν ότι ο Anningan έχει πάει επιτέλους για φαγητό. Όταν επιστρέφει, συνεχίζει να βρίσκεται στο κατόπι της Malina, ενώ όταν τελικά την πιάνει, αυτό είναι που δημιουργεί την ηλιακή έκλειψη
Ο κέλτικος θεός του ήλιου Lugus
Ο θεός του ήλιου των Κελτών Lugus, ή Lugh στην Ιρλανδία, ήταν μια ημι-ιστορική φιγούρα: επρόκειτο για έναν ατρόμητο βασιλιά-πολεμιστή που είχε οδηγήσει τον λαό του, μια φυλή στην αρχαία Ιρλανδία, σε νίκη ενάντια σε μια φυλή γιγάντων. Ηγέτης των γιγάντων, γνωστοί ως Formorians, ήταν ο διαβόητος θεός του κάτω κόσμου Balor, μια μοχθηρή φιγούρα που ήταν μάλιστα και παππούς του Lugus. Η πολύπλευρη θεότητα Lugus συνδεόταν με τελετουργικά γονιμότητας, διάφορες ανθρώπινες ικανότητες, αλλά και με τον κύκλο της συγκομιδής. Η νίκη του ήλιου απέναντι στο σκοτάδι είναι ένας δημοφιλής μύθος στην ινδο-ευρωπαϊκή παράδοση…
Ο θεός του ήλιου των Νορμανδών
Στη νορμανδική μυθολογία, ο Freyr ήταν ο θεός της ειρήνης, της γονιμότητας, της βροχής και του ήλιου. Ήταν πράγματι πανίσχυρος! Ο θρύλος ήθελε τον Freyr να ιππεύει έναν αγριόχοιρο, που τον έλεγαν Gullinbursti, ο οποίος όργωνε ουρανούς και θάλασσες. Κι όταν βαριόταν τον κάπρο, ο θεός ανέβαινε στο ξακουστό του πλοίο, το Skiobloanir, που ήταν το καλύτερο σκάφος ολάκερης της Σκανδιναβίας. Κι όταν δεν ήθελε να το χρησιμοποιεί, το δίπλωνε απλά και το αποθήκευε στην τσέπη του
Η ινδουιστική θεότητα του ήλιου
Σύμφωνα με τη αρχαία ινδουιστική διδασκαλία, ο Surya, ως θεός του ήλιου, αντιπροσώπευε την ορατή μορφή του θεϊκού, μια θεότητα δηλαδή που μπορούσες να δεις με τα ίδια σου τα μάτια κάθε μέρα. Απεικονιζόταν ως άνθρωπος με τέσσερα χέρια, τον οποίο έσερναν συνήθως πάνω στο κάρο του εφτά άλογα. Ο Surya θεράπευε τους αρρώστους και κατείχε προνομιακή θέση στο ινδουιστικό πάνθεο, αφού ήταν ταυτόχρονα υπεύθυνος και για την καλή τύχη των ανθρώπων…
Lisa και Mawu
Οι γηγενείς του Μπενίν, της Γκάνας και του Τόγκο θεωρούσαν τη Lisa (τη θεότητα του ήλιου) και τη Mawu (τη θεότητα του φεγγαριού) ως δίδυμες οντότητες σε ένα πνεύμα. Οι δυο τους ήταν οι δημιουργοί του σύμπαντος, με τη Mawu να αναπαριστά τη μητρότητα και τη γονιμότητα, την ώρα που η Lisa ενσάρκωνε τη θερμότητα, τη δουλειά και τη δύναμη
ΠΗΓΗ
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου